Sunday, December 03, 2006

Αλεσσάντρο Μπαρίκκο

Η σωστή σειρά των πραγμάτων

Καταρχάς, το Για Όσο Τα Ρόδα καλωσορίζει το blog τής Σελάνας. Όποιος διαβάζει το blog μου από παλιά έχει ήδη διαβάσει πολλά για αυτήν, κι ας μην το ξέρει. Σε πολλά κείμενά μου ήταν η συμπρωταγωνίστρια, ιδίως παλιότερα.

Η Σελάνα ήταν που μού γνώρισε το συγγραφέα Αλεσσάντρο Μπαρίκκο. Το αγαπημένο της ήταν το City, «αλλά θα σου δώσω πρώτα το Όνειρα Από Γυαλί που αρέσει στους περισσότερους». Άρχισα με αυτό και ήταν συμπαθέστατο. Ο Μπαρίκκο έχει ένα υπερβολικά λυρικό στιλ γραφής, επικεντρώνεται κυρίως στη συναισθηματική αντίληψη, που δεν είναι γενικά το δικό μου φλιτζάνι τσάι. Όμως τελικά το σώζει, γιατί το παλεύει μέχρι που γίνεται πειστικός. Πειστικός ακόμα και για ένα αναίσθητο, σκληρόπετσο τέρας κυνισμού, όπως συνήθως είμαι.

“συνήθως είναι πιο εύκολο να νιώθεις καλός το βράδυ. Όταν αντίθετα είναι μεσημέρι, μπορείς και να σκοτώσεις, ή κάτι ακόμα χειρότερο: να σκεφτείς να σκοτώσεις, ή κάτι ακόμα χειρότερο: να συνειδητοποιήσεις ότι ίσως είσαι ικανός να σκεφτείς να σκοτώσεις. Ή ακόμα χειρότερο: να σκοτωθείς.”
Όνειρα Από Γυαλί

Συνέχισα με το City. Μα αυτό ήταν πολύ καλύτερο! Ο Μπαρίκκο μπορεί να μη σήμαινε για εμένα ό,τι ένας Κούντερα ή ένας Κάφκα, αλλά πλέον ήταν στο αμέσως επόμενο επίπεδο.

“Ξέρεις, δεν είναι το ίδιο πράγμα ν’ ακούς κάποιον να μένει βουβός και ν’ ακούς να σωπαίνει ένας μουγγός. Είναι μια σιωπή διαφορετική.”
City

‘Ενα βιβλίο όπου, όπως ισχυρίζεται ο συγγραφέας του, οι ιστορίες είναι γειτονιές, οι άνθρωποι είναι δρόμοι. Και μετά σε πείθει ότι πράγματι έτσι είναι.
Με το που τελείωσα το City, ήμουν συνεπαρμένος. Άρχισα λοιπόν αμέσως να παίρνω τούς φίλους μου τηλέφωνο. Για να τούς προτείνω το Όνειρα Από Γυαλί.

Ωκεανός

“υπάρχουν τρεις τύποι ανθρώπων: εκείνοι που ζουν μπροστά στη θάλασσα, εκείνοι που φτάνουν μέσα στη θάλασσα κι εκείνοι που από τη θάλασσα καταφέρνουν να επιστρέψουν ζωντανοί. Κι έλεγε: Θα δεις τι έκπληξη όταν ανακαλύψεις ποιοι είναι οι πιο ευτυχείς.”
Ωκεανός

Γενικά τα μυθιστορήματα τα προσεγγίζω με τον ίδιο τρόπο που προσεγγίζω τούς ανθρώπους: Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να διακρίνω το πώς αλληλεπιδρά σε αυτά η νοημοσύνη με τα τρία βασικά ένστικτα (επιβίωσης, αναπαραγωγής, τροφής). Με άλλα λόγια, με ενδιαφέρει η σχέση που έχουν με το θάνατο, το σεξ και τη βία.

Στον Μπαρίκκο, ο έρωτας και ο θάνατος είναι θέματα που βρίσκονται διαρκώς σε πρώτο πλάνο. Το πρόβλημά μου ήταν ότι, όσον αφορά στη βία, τον θεωρούσα συγγραφέα-κότα. Άλλαξα γνώμη μόλις διάβασα τον Ωκεανό.

“το πρώτο πράγμα είναι το όνομά μου, το δεύτερο εκείνα τα μάτια, το τρίτο μια σκέψη, το τέταρτο η νύχτα που έρχεται, το πέμπτο εκείνα τα τσακισμένα κορμιά, το έκτο είναι η πείνα, το έβδομο η φρίκη, το όγδοο τα φαντάσματα της τρέλας, το ένατο είναι η σάρκα και το δέκατο είναι ένας άντρας που με κοιτάζει και δε με σκοτώνει.”
Ωκεανός

Toν Ωκεανό τον τελείωσα πριν λίγες μέρες και είμαι ακόμα σε κατάσταση σοκ. Καιρό είχα να διαβάσω κάτι τόσο συγκλονιστικό. Καθώς διάβαζα το απερίγραπτο δεύτερο μέρος του (χωρίζεται σε τρία μέρη συνολικά), ήμουν πλέον σε θέση ν’ ακούσω τα αγριεμένα κύματα έξω από το παράθυρό μου. Ήταν κάτι σαν θρησκευτική εμπειρία.

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος υπάρχει μια συνεχής εναλλαγή ανάμεσα στο τραγικό και το γελοίο. Με όλες αυτές τις κοφτές εναλλαγές διάθεσης στην πορεία, θα περίμενε κανείς ότι κάποιος θα έπιανε τον Μπαρίκκο από τ’ αφτί και θα τού έλεγε “Koίτα, μεγάλε, δεν μπορείς να δημοσιεύσεις αυτό το πράμα!». Αλλά εδώ μιλάμε για τον Μπαρίκκο. Και, απ’ ότι φαίνεται, τον άφησαν να το δημοσιεύσει ακριβώς όπως το ήθελε. Μόνο έτσι μπορείς να λάβεις ένα αριστούργημα.

Πριν πλησιάσετε, σκεφτείτε το καλά. Γιατί υπάρχουν τρεις τύποι ανθρώπων. Και θα δείτε τι έκπληξη όταν ανακαλύψετε ποιοί είναι οι πιο ευτυχείς...

1900

Αυτό τον καιρό παρουσιάζεται στο «Αγγέλων Βήμα» (Αθήνα) μια θεατρική μεταφορά τού «1900» τού Μπαρίκκο. Αλλά περισσότερα για αυτό θα διαβάσετε στη Σελάνα.



Alessandro Baricco
Όνειρα Από Γυαλί, (στοιχεία θα γράψω μόλις τα λάβω από εκεί που το είχα δανειστεί)
City (1999), Εκδόσεις Πατάκη (2001), μετάφρ. Αλίκης Καρυώτη.
Ωκεανός (1993), 4η έκδοση Πατάκη (2006), μετάφρ. Λένας Ταχμαζίδου.

9 comments:

dianathenes said...

Νομίζω ότι η περίπτωση είναι...το δικό μου φλιτζάνι τσάι :)

Ολα τα αποσπάσματα που έβαλες μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Ιδίως αυτό που αναφέρεται στη διαφορά της σιωπής ανάμεσα σε έναν βωβό και έναν μουγγό. Η σιωπή που επιβάλλεται στον άλλο από τα λόγια σου είναι διαφορετική από την φυσική αδυναμία του άλλου να μιλήσει.Αλλά και τα δυο έχουν ένα δέος. Αυτό είναι το πρώτο που μου ήλθε στον Νου αλλά αυτά τα πράγματα περικλείουν μια τόσο λεπτή διαφορά που σε γοητεύουν μόνο και να τα σκαλίζεις. Και τα πιάνεις πιότερο με την ψυχή χωρίς ποτέ να μπορείς να διατυπώσεις ακριβώς την διαφορά τους. Τελικά αυτά τα βιβλία Thrass της συναισθηματικής νοημοσύνης όπως λες τα διαβάζεις σαν να σερφάρεις πάνω στα κύματα, πώς να το πω; Σαν να έχεις πιει ένα φλιτζανάκι καφέ και ενώ βλέπεις το κατακάθι καταλαβαίνεις ότι η ουσία ήταν στο υγρό στοιχείο που σε διέτρεξε και χάθηκε μέσα στις φλέβες σου χωρίς να μπορείς να το βγάλεις προς έξω. Δεν μπορείς να μιλήσεις γι αυτά. Αύριο πρωί έχει βιβλιοπωλείο :) Μου άρεσε πολύ και το απόσπασμα από τον Ωκεανό. Selana καλώς ήλθες κι από εδώ.:)

Anonymous said...

Αυτο που ειμαι εχει πλεον συμβει
Κι εδω και τωρα ζει μεσα μου σαν βημα μεσα στο ιχνος
σαν ηχος σε μια ηχω και αν αινιγμα μεσα στην απαντηση του.

Είναι ενας τροπος να χασεις τα παντα,ωστε τα παντα να βρεις.

[εξαιρετικο βιβλιο ο Ωκεανος Thas μου.εξαιρετικο.εχω βουτηξει κι εγω,
εδω και λιγο καιρο:)]

Thrass said...

Nτιάνα,

Kι εγώ πιστεύω ότι θα σ' αρέσει ο Μπαρίκκο! Το δύσκολο είναι από πού να σου πω ν' αρχίσεις, μεγάλη η ευθύνη. Ίσως, έχεις δίκιο, το City.
Έγραψες:
Σαν να έχεις πιει ένα φλιτζανάκι καφέ και ενώ βλέπεις το κατακάθι καταλαβαίνεις ότι η ουσία ήταν στο υγρό στοιχείο που σε διέτρεξε και χάθηκε μέσα στις φλέβες σου χωρίς να μπορείς να το βγάλεις προς έξω. Δεν μπορείς να μιλήσεις γι αυτά.

Ω, ναι! Σίγουρα θα σ' αρέσει. Ακριβώς τέτοια θέματα είναι συνεχώς σε πρώτο πλάνο στον Μπαρίκκο.

ΥΓ. Είπα "συναισθηματική αντίληψη" για να εκφράσω ακριβώς τέτοιες καταστάσεις, αλλά δε θα το ονόμαζα "συναισθηματική νοημοσύνη", το χρησιμοποιώ με διαφορετική έννοια. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι πλέον ένας επίσημος, ένας δόκιμος όρος, που περιγράφει τη "συναισθηματική ευφυϊα". Δεν είναι το ίδιο.


Greek gay lolita,

Όταν το τελειώσεις, περιμένω τη συνολική σου άποψη, αν το θελήσεις!

Χαίρομαι που σ' αρέσει. Δεν είναι εκπληκτικό, ειδικά "τα σωθικά τής θάλασσας" (μέρος δεύτερο);

ΥΓ. Το πρώτο πράγμα είναι τo όνομά μου... :)

Anonymous said...

Ευχαριστώ πολύ για το καλωσόρισμα :)

Διαβάζω το ποστ αυτό και θυμάμαι πριν ένα χρόνο, τον κουντερικό Thrass, με το καφκικό ύφος γραφής να με κοιτάζει με ύφος: “για τι Άρλεκιν μου μιλάει αυτή τώρα;”
Είναι τεράστια η χαρά που αισθάνεσαι όταν γίνεσαι η αφορμή να έχει κάποιος την εμπειρία που περιγράφει ο Thrass με τον Ωκεανό. Δε νομίζω ότι μπορώ να προσθέσω κάτι άλλο για τον Μπαρίκκο. Ελπίζω να ξανανοίξει το θέμα όταν υπάρξουν κι άλλοι αναγνώστες
dianathenes,
αναρωτιόμουν ποιο θα ήταν το καταλληλότερο βιβλίο για την πρώτη επαφή σου με τον Μπαρίκκο. Είσαι πιο κοντά, όσο σε ξέρω από τα κείμενά σου, από ότι ήταν ο Thrass και δεν μπορώ να σκεφτώ. Το αφήνω στη διαίσθηση σου.
Πιστεύω, όμως, ότι δεν αρκεί ένα βιβλίο για να μπεις στο κλίμα του Μπαρίκκο.

dianathenes said...

Selana, λέω να αρχίσω από τον "Ωκεανό". Δεν ξέρω αν συμβαίνει και σε σένα αλλά οι τίτλοι των βιβλίων με επηρεάζουν. Ενα βιβλίο που τιτλοφορείται έτσι δεν μπορεί παρά να περιέχει όλη την ουσία του συγγραφέα του. Γιατί το ρυάκι χύνεται στο Ποτάμι και το ποτάμι στην Θάλασσα και η Θάλασσα στον Ωκεανό. Μετά τον Ωκεανό δεν υπάρχει τίποτα πιο μεγάλο:)

Anonymous said...

dianathenes,
όντως περιέχει όλη την ουσία του συγγραφέα του, για αυτό ακριβώς δεν το προτείνω πριν διαβαστεί κάποιο άλλο. Είναι σα να φτάνεις την κορυφή χωρίς να έχεις περάσει από τους πρόποδες και την ανηφοριά. Εκ των υστέρων, όταν φτάσεις στην κορυφή, αποκτάει αξία και ο δρόμος, μόνο τότε. Όσο και αν ακουστεί κάπως, σε θεωρώ ξεχωριστή αναγνώστρια, γι αυτό και στο προηγούμενο μου σχόλιο αρχικά, πριν το ποστάρω, είχα σε παρένθεση: ίσως πρέπει να ξεκινήσεις με τον Ωκεανό.

Δεν ξέρω αν συμβαίνει και σε σένα αλλά οι τίτλοι των βιβλίων με επηρεάζουν. Ένα από τα πράγματα που με έκαναν να αγαπήσω παραπάνω το City, εκ των υστέρων, ήταν ο “επιφανειακός” του τίτλος, δηλαδή η παραπλάνηση.

Καλή ανάγνωση :) Θα περιμένω τις απόψεις σου αν και όποτε έχεις όρεξη να τις μοιραστείς.

Thrass said...

Σελάνα,
Εδώ που τα λέμε, βάζω το χέρι μου στη φωτιά ότι ο Μπαρίκκο έχει κάνει κι αυτός τη θητεία του στον Κάφκα!
Έχεις δίκιο πάντως για τον τρόπο που τον αντιμετώπισα στην αρχή. Αλλά με κέρδισε και μαγκιά του.

Ντιάνα,
Όποιο και να διαβάσεις τελικά (και όποτε), περιμένω τη γνώμη σου!

dianathenes said...

Πήρα τον Ωκεανό και το Μετάξι επειδή στο βιβλιοπωλείο επέμεναν ότι το Μετάξι είναι το καλύτερό του.... και περιμένω να έχω τις πρώτες εντυπώσεις για να τις συζητήσουμε....

Thrass said...

Ωχ, έπρεπε να το είχα προβλέψει αυτό.

Το Μετάξι είναι το πιο δημοφιλές τού Μπαρίκκο, αλλά είναι χρυσή μετριότητα.
Αλλά ΟΚ, αν δε σ' αρέσει, απλώς φρόντισε να μην το αφήσεις να σε αποτρέψει από το να διαβάσεις τον Ωκεανό.
Αν σ' αρέσει, κτυπώντας ας πούμε κάποια ευαίσθητη χορδή, ακόμα καλύτερα.