Wednesday, September 21, 2011

Ιόλαος και Πρωτεσίλαος


«Τους νεκρούς τούς αντιμετωπίζουμε ή σαν απόβλητα ή σαν σύμβολα. Η ασέβεια απέναντι στη χαμένη ατομικότητά τους είναι ίδια.»
Μίλαν Κούντερα (βλ. ΥΓ1)

1

Όταν τα καράβια των Αχαιών πρωτοέφτασαν στην Τροία, υπήρχε ένα σοβαρό πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί πριν αρχίσει ο πόλεμος. Οι Δελφοί είχαν δώσει χρησμό ότι ο πρώτος που θα πατούσε στο έδαφος θα ήταν και ο πρώτος που θα σκοτωνόταν από την πλευρά αυτή. Έτσι, οι άνδρες στέκονταν στην άκρη των καραβιών σφυρίζοντας αδιάφορα, κρατώντας από κάπου ο καθένας για να μη δεχθούν καμιά σπρωξιά. Είχαν καταφτάσει σε έναν πόλεμο κερδισμένο, και δεν μπορούσαν να τον ξεκινήσουν.

Ο Οδυσσέας, που βιαζόταν να γυρίσει στην Ιθάκη γιατί είχε αφήσει το κοτόπουλο στο φούρνο, βρήκε τρόπο να δώσει τέλος στη γελοία αναμονή. Πέταξε την ασπίδα του στο έδαφος και πήδηξε πάνω της. Ξεχύθηκαν τότε οι υπόλοιποι, με πρώτο τον Ιόλαο που προχώρησε σφάζοντας δεξιά και αριστερά, μέχρι που έπεσε και ο ίδιος από το χέρι τού Έκτορα. Καθώς ο Ιόλαος ήταν ο άνθρωπος του χρησμού, ήταν δηλαδή ο πρώτος, μνημονεύεται έκτοτε με το όνομα Πρωτεσίλαος.

Ο Πρωτεσίλαος αντιμετωπίζεται σαν σύμβολο, τι συμβαίνει όμως με τον Ιόλαο; Πρόκειται για το ίδιο άτομο; Ποιός έσφαξε τους τέσσερις Τρώες, ο ένας ή ο άλλος; Ποιός πέθανε και πότε γεννήθηκε;

Παρόλες τις διακηρύξεις τού Κούντερα, μήπως να ισχυριστούμε πως ο Ιόλαος διατήρησε την ατομικότητά του στο πρωταρχικό του όνομα; Ίσως οι θεοί τον λυπήθηκαν και τον προστάτεψαν από το συμβολισμό που βάρυνε τελικά το όνομα Πρωτεσίλαος. Έτσι όμως, ο Ιόλαος γίνεται το σύμβολο της ατομικότητας που δε χάθηκε.

2

Η Μία σηκώθηκε από το κρεβάτι. Γυμνή όπως ήταν, ακούμπησε τα χέρια κάτω και σήκωσε τα πόδια της ψηλά. Όποτε πήγαινε να γείρει, έσπρωχνε ελαφρά τον τοίχο με τα δάχτυλα του ποδιού και επέστρεφε στην κατακόρυφο.

Θαύμαζα τις τέλειες γραμμές της, αποτέλεσμα καθημερινής γυμναστικής εδώ και χρόνια. Δέσποζε ο απαράμιλλος πισινός της, ένα σχέδιο ικανό να στείλει τον πιο ανίκανο πρωτόπλαστο στο διάολο.

Η Μία ήταν late bloomer, άρχισε να ομορφαίνει μετά την εφηβεία της. Έβγαινα τότε με μια καλοπροσεγμένη χαζοξανθιά και η Μία διαμαρτυρήθηκε. Της εξήγησα πως ο κόπος πρέπει να ανταμείβεται, έστω κι αν περιλάμβανε απλώς αερόμπικ και κομμωτήρια. Τότε ήταν που άρχισε να γυμνάζεται μανιωδώς και να σουλουπώνεται γενικώς.

Λοιπόν, τι έλεγα; Α ναι, ο πισινός τής Μίας ήταν που λέτε άψογος. Μάλλον αυτό ήταν το πρόβλημα, κι ήταν αυτή ανασφαλής κι ήμουν εγώ απόμακρος. Διότι, ας αναλογιστούμε: Ήταν αυτός πραγματικά ο πισινός τής Μίας ή μια ιδέα από τα βάθη τού εγκεφάλου μας;

Όχι, κυρίες και κύριοι, αυτός δεν ήταν πισινός. Ήταν ένα σύμβολο. Η Μία είχε κερδίσει τον απέραντο θαυμασμό των ανδρών μέσω απομιοποίησης. Μαχόταν έναν πόλεμο κερδισμένο, χάνοντας στην πορεία τον εαυτό της.

3

Στεκόμαστε στην άκρη τού καραβιού και περιμένουμε κάποιον να πάρει την πρωτοβουλία. Απέναντι οι Τρώες, μας κάνουν χειρονομίες και άλλα διεγερτικά. Μόλις ο Οδυσσέας προσγειώνεται στην ασπίδα του, η Μία κρεμιέται πάνω μου, με παρασύρει έκπληκτο στο έδαφος.

Σηκωνόμαστε και ορμάμε. Ίσως όποιος πολεμούσε καλύτερα να έπεφτε δεύτερος Κομμάτια σάρκας κόβονται Πετούν στον αέρα Δικά μας δικά τους Υγρά βρίσκουν διέξοδο Πιτσιλούν τα μούτρα μας Ο Έκτορας στο βάθος Έχει το σπαθί καρφωμένο κάτω Χαϊδεύει τη λαβή με τα ακροδάχτυλα Ορμάμε καταπάνω του με λύσσα.

Λύσσα! Ούτε που κατάλαβα ποιός έπεσε πρώτος.

4

Ανοίγω τα μάτια μου με δυσκολία. Κοιτώ τριγύρω, πολεμικό τοπίο. Δίπλα μου η Μία, μόλις σηκωνόταν. Πιάνω τσιγάρο.

Πάει κοντά στον τοίχο, έτοιμη για κατακόρυφο. Ξεκινάς να καταφέρεις κάτι και ούτε που ξέρεις ποιός θα είσαι στο τέλος. Θέλω να βλέπω τον πισινό σου, της λέω. Χαμογελά, αλλάζει τοίχο.



-------
ΥΓ1. Μίλαν Κούντερα, Προδομένες Διαθήκες (1993), 4η Εκδ. Εστίας (2003) σελ. 305, μετάφρ. Γιάννης Η. Χάρης. Μονοτονικό, δικό μου.
ΥΓ2. Φωτογραφία από thatguywiththeglasses.com.
ΥΓ3. Υπό τούς ήχους τού Cool your boots των Ride. Ονειρικό shoegazing. Πιο ονειρικό και πεθαίνεις. Ή γεννιέσαι, τι να πω.

14 comments:

paperflowers said...

Τι να κάνουμε.. αυτά που καταφέρνουμε τα χρησιμοποιούμε σαν ταμπέλες στην είσοδο των μαγαζιών μας.
Βλέπει ο πελάτης την ταμπέλα, κάτι του κάνει και μπαίνει.
Αλλά ο εαυτός δεν χάνεται, άπαξ και έχει αναγνωριστεί.
Μπορεί να κρυφτεί, να σκιαστεί, να μασκαρευτεί, ακόμα κι αόρατος να γίνει αν δεν θες να τον δεις, αλλά ούτε χάνεται, ούτε ξεχνιέται..

ΥΓ: Αν ξεκινάς να καταφέρεις κάτι κ στο τέλος δεν ξέρεις ποιος είσαι, μάλλον προς την εύρεση του εαυτού πας, παρά προς την απώλεια του..

ΥΓ2: Ο τέλειος κώλος είναι κατάρα! Δεν μπορείς ποτέ να τον καμαρώσεις σε όλο του το μεγαλείο και όταν τον καμαρώνουν οι άλλοι, εσύ τους έχεις ήδη προσπεράσει..

ΥΓ3: Ωραίο ποστ!

Takis X said...

Πολύ ωραίο ποστ,οπως πολύ ωραίο σχόλιο της φίλης απο πάνω ..καμιά φορά τα σχόλια είναι προεκταση αυτών που γραφουμε,για να μην πω συμπληρωμα.Χαιρετω σας.

Thrass said...

Τάκη,

Thanks, man!

Συμφωνώ απολύτως! Άλλωστε, όταν γράφω κάτι ο πρώτος στόχος είναι να κινήσω το μυαλό μου να σκεφτεί. Και τα σχόλια συμβάλλουν συχνά σε αυτήν την προσπάθεια. Δε θα μπορούσα να είμαι πιο ευγνώμων.

Thrass said...

Paperflowers,

Thanks!

Υπάρχει στην Κβαντομηχανική (Φυσική) ένα παράδοξο, που λέει το εξής: αν μετρήσεις τις ιδιότητες ενός πολύ μικρού σωματιδίου, επηρεάζεις ταυτόχρονα αυτές τις ιδιότητες. Δηλαδή αυτό που μετράς δεν είναι το ίδιο με αυτό που ήθελες να μετρήσεις. Ψάχνεις τον Ιόλαο, αλλά βρίσκεις τον Πρωτεσίλαο. Αυτά δεν είναι ιστορίες για αγρίους, σου μιλώ για cutting edge γνώση τής ανθρωπότητας.

Καταλαβαίνω τι λες, και μάλλον το αντιμετωπίζω συνήθως κι εγώ ο ίδιος ως "εύρεση εαυτού". Αλλά δεν είμαι σίγουρος πως είναι ακριβώς έτσι.

Για τις τεμπέλες, έχεις δίκιο. Είναι επίσης ενδιαφέρον, νομίζω, το πόσο οι ταμπέλες που αναρτούμε ή μάς αναρτούν, θολώνουν το ίδιο μας το μυαλό ως προς την προσωπικότητά μας.

paperflowers said...

Καταλαβαίνω το παράδειγμα με το σωματίδιο. Φυσικά ο παρατηρητής επηρεάζει το παρατηρούμενο αντικείμενο. Αυτό που δεν ξέρω είναι αν το επηρεάζει σε σχέση με αυτά που ο ίδιος αντιλαμβάνεται, αν το αντικείμενο θα άλλαζε ιδιότητες έτσι κι αλλιώς, ή αν ο μόνος λόγος της μεταβολής του είναι η ύπαρξη του παρατηρητή. Μη σου πω ότι παρατηρώντας, μπορεί να επηρεάζεται και ο ίδιος ο παρατηρητής, άρα το μπλέκουμε ακόμα περισσότερο.

Γι'αυτό δεν χρησιμοποίησα το ρήμα "γνωρίζω" (τον εαυτό μου), αλλά το "αναγνωρίζω".
Νομίζω πως στον άνθρωπο, τίποτα μετρήσιμο δεν είναι σταθερό. Πχ μπορεί κάποιος να τρέχει τα 100μ σε 10'', αλλά δεν τρέχει πάντα τόσο γρήγορα. Μπορεί να είναι sex machine αλλά με κάποιες γκόμενες να μην του σηκώνεται. Μπορεί στα 30 του να έχει ύψος 1,8 αλλά στα 60του θα έχει κοντύνει, κοκ.
Οι άνθρωποι έχουν χαρακτηριστικά που βοηθούν στην αναγνώριση τους, από τους άλλους και από τον εαυτό τους. Και η αναγνώριση επιτυγχάνεται και εξαρτάται από τις αισθήσεις, τα συναισθήματα, τις εμπειρίες, την αντίληψη του καθένα και τις συνθήκες. Άντε να βρεις άκρη δηλαδή..

Στην ουσία, η αυτογνωσία βαθαίνει με την αυτοπαρατήρηση των τάσεων μας σε διάφορες καταστάσεις, υπό διάφορες συνθήκες κτλ. Δεν πιστεύω ότι ολοκληρώνεται ποτέ. Τώρα αν η αυτοπαρατήρηση, επηρεάζει τις αντιδράσεις μας και άρα δεν ξέρουμε τι παρατηρούμε, τότε θα πρέπει να εξετάσουμε τη θέση μας ως αυτοπαρατηρητές, τις αυθυπο/ενδοβολές μας, τις αντιστάσεις κτλ. Αν τα λύσουμε κι αυτά, φτάνουμε στην έννοια της ελευθερίας κι αρχίζουμε τις θεωρίεεες..

Η αναγνώριση του εαυτού, σε βοηθά να ξεχωρίζεις ποιες ταμπέλες ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο του μαγαζιού, ποιες έχεις αναρτήσει επίτηδες και ποιες σου'χουν φορέσει. Φυσικά και θολώνουν το μυαλό, αυτός είναι ο σκοπός τους! ;-)

Thrass said...

Paperflowers,

Για την απορία σου: η νέα κατάσταση του σωματιδίου οφείλεται ξεκάθαρα στη δράση παρατήρησης. Μάλιστα, αν η παρατήρηση γίνει αρκετά προσεκτικά, η νέα κατάσταση είναι απλούστερη της προηγούμενης. Πχ, το σωματίδιο βρισκόταν "κάπου εδώ" (πχ, κάπου στο σπίτι), αλλά τώρα βρίσκεται "ακριβώς εδώ!" (στην κουζίνα). Όπου η κουζίνα είναι τοποθεσία εντός τού σπιτιού.

Πριν την παρατήρηση όμως, το σωματίδιο δε βρισκόταν απαραίτητα στην κουζίνα (ή όχι μόνο εκεί). Αυτό είναι το όλο πρόβλημα.

Είναι όπως όταν προσπαθούμε να βάλουμε διάφορες ιδέες μας/σκέψεις/συναισθήματα σε κείμενο. Ή σε τραγούδι. Η μουσική θα είναι μια γελοία προσέγγιση αυτού που θέλαμε να εκφράσουμε (το οποίο μάς παραμένει για πάντα άγνωστο).

Στα υπόλοιπα, συμπάσχω. Με τον όρο ότι η αυτογνωσία είναι λέξη-παγίδα. Γιατί οι δυνατότητές μας σταματούν στον κάθε Πρωτεσίλαο.

Theorema said...

Μ' αρέσει έτσι όπως τρέχει το μυαλό σας, με χίλια, με απότομα φρεναρίσματα, με στροφές σύριζα στον τοίχο, με συρσίματα στην άσφαλτο λίγο πριν το κράσπεδο, και γεμίζει τον κόσμο με μια όμορφη, τσαμπουκαλεμένη σκόνη.
Ενώ πίσω παίζει μια απίστευτη μουσική...
Πολύ μ΄αρέσει.

paperflowers said...

Δηλαδή το σωματίδιο είναι κατ'αρχήν "επικοινωνιακό" και συμπεριφέρεται σαν την ιδανική γυναίκα, αλλάζοντας ιδιότητες (δούλα στην κουζίνα, πουτάνα στο κρεβάτι και κυρία στο σαλόνι)..
Ε, γι'αυτό μπερδεύεσαι!
:-Ρ

Πέρα από την πλάκα όμως, συμφωνώ για την λέξη-παγίδα και διαφωνώ στο γελοίο της "προσέγγισης αυτού που θέλαμε να εκφράσουμε".
Γιατί αυτό που "θα θέλαμε" να εκφράσουμε, απλά δεν υπάρχει.

Μπορεί να θέλω να εκφράσω χίλια πράγματα, αλλά αν παρατηρήσω προσεκτικά αυτά που εκφράζω, μπορεί να διαπιστώσω τι τελικά έχω μέσα μου. Κι όπως είπες κι εσύ, αυτό είναι το πρόβλημα! :-)

Thrass said...

Theorema, ενικό παρακαλώ.

Μ' αρέσει πολύ η περιγραφή σου, πολύ τιμητική! Και κάπου εκεί σε όλη αυτήν κούρσα, προσπαθεί κανείς να έχει σώας τα φρένας.


Paperflowers,

Η διαφωνία γίνεται δεκτή και καταγράφεται. Άλλωστε, τη θέση σου σε αυτήν τη διαφωνία τη θεωρώ πολύ πρακτική.

LoLa said...

Η διαδικασία συμφιλίωσης του Φαίνεσθαι με το Είναι δεν αφορά άλλον παρά την (καθε) Μία! Ο Πρωτόκωλος είναι βέβαιο πως (θα) κάνει το ταξίδι της πιο μεγάλο και πολύπλοκο. Κι εφόσον η Μία άνθισε αργά, ίσως να μην βρεθεί κανένας καθρέπτης που να ταιριάξει τα μέσα με τα έξω της. Αυτό ψάχνει στα μάτια των άλλων, μπρούμυτα, ανάσκελα, στον αέρα, κάνοντας κατακόρυφο. Το κάτοπτρο.
Κάποιες φορές, ως άλλη (Μ)μία, εύχομαι τα έξω να μην είχαν καμμία σημασία, και τα σύμβολα να πήγαζαν από υποδόριους πίδακες που δεν μυρίζουν αίμα/σπέρμα/στέμμα.
Όσο η Μία θα αποζητά επιβεβαίωση/ανταμοιβή μέσω του Πρωτοκώλου, τόσο αυτή θα γίνεται Καμμία.

υ.γ. Δεν γίνεται να παρατηρήσετε μια διαδρομή κάνοντας στάση. Ή θα την πάρετε από πίσω (χεχε) ή θα βγάλετε λάθος συμπεράσματα.

Thrass said...

Lola,

Μπορεί να συμφωνούσα, αν ο καλλωπισμός τού έξω δεν ήταν τόσο πολύ πιο εύκολος από τον καλλωπισμό τού μέσα. Τον θεωρώ λοιπόν μια πρώτη λύση, είναι το εύκολο βήμα (για τούς περισσότερους ανθρώπους). Ας υπάρχει και κάτι εύκολο!

Ναι, η Μία ίσως δεν καταφέρει ποτέ να συμφιλιωθεί με το νέο εαυτό της και τότε θα τον χάσει τελείως. Σύμφωνοι.
Της δίνω πάντως τον πόντο ότι έσπρωξε τον εαυτό της πέρα από τα όρια που μπορούσε να διαχειριστεί. Αν καταφέρει να βρει την (εσωτερική) ισορροπία της, δεν μπορεί παρά να καταλήξει πολύ γοητευτικό άτομο. Λέω αν...

Thrass said...

Θα προτιμούσα βέβαια κι εγώ η ανάγκη μας για αλλαγή να προέρχεται από πιο εσωτερικές διεργασίες. Κι όχι απλώς να καταλήγει σε αυτές. Δυστυχώς, δε λειτουργούμε έτσι.

Anonymous said...

έξοχο.

Thrass said...

Thanks, Βυτίε!