Tuesday, January 16, 2007

Το Πλοίο


Στα όρια της θάλασσας

Στο «Ωκεανός»* τού Αλεσσάντρο Μπαρίκκο, υπάρχει η εξής σκηνή (δική μου, σύντομη περιγραφή):

Νύχτα, μανιασμένος αέρας, αγριεμένη θάλασσα. Στην παραλία, παρά τις αντίξοες συνθήκες, περπατά η παρέα των πρωταγωνιστών. Κανείς τους δεν είναι σίγουρος για το τι γυρεύει εκεί. Κάποιοι είναι κουρασμένοι· κάποιοι προσπαθούν να καταλάβουν· κάποιοι, όπως ο καθηγητής Μπάρτλμπουμ, ανησυχούν· άλλοι προσπαθούν να φροντίσουν τις συνοδούς τους. Όλοι κρατούν από ένα φαναράκι στο χέρι.

Μιλούν δυνατά. Ένας λέει πως, στις τρικυμίες, οι ντόπιοι ανάβουν φωτιές στην παραλία για να μην εξοκέλλουν τα πλοία στην ακτή. Άλλος υποστηρίζει ότι οι ντόπιοι τρέχουν πάνω-κάτω στο νησί με φαναράκια πάνω στο κεφάλι, για να μπερδεύονται τα πλοία και να καταλήγουν στους υφάλους· τα νησιά ζουν από τα ναυάγια.
Τότε, ο καθηγητής Μπάρτλμπουμ, πάντα κρατώντας το φαναράκι του, ξεστομίζει το απίθανο: “Τέλος πάντων, θα ήθελα τουλάχιστον να ξέρω αν ετοιμάζομαι να σώσω ένα πλοίο ή να το βουλιάξω.”

Λιμάνι

Ακριβώς. Μπορώ αυτήν τη στιγμή να κάτσω να δουλέψω ή να πάω για τρέξιμο. Να μπω στο αεροπλάνο για τη μεγάλη ζωή ή να τα παρατήσω όλα και να φύγω στους αγρούς, μακριά από τον καθένα. Μπορώ να κρατήσω ένα χέρι ζεστά και μπορώ να μην έχω χέρια. Μα ό,τι και να κάνω, ό,τι και να επιλέξω, ποτέ δεν καταλαβαίνω αν ετοιμάζομαι να σώσω ένα πλοίο ή αν προσπαθώ να το βουλιάξω.

Ένα βράδυ που καθόμουν απέναντι από το φάρο των Χανίων, τα απαλά κύματα με ηρέμησαν και νόμιζα ότι κατάλαβα τη ζωή μου. Χρόνια μετά, αντικρίζοντας για πρώτη φορά τον Ειρηνικό Ωκεανό, διαπίστωσα πόσο διαφορετικές μπορούν να είναι δυο θάλασσες. Πόσο δεν υπάρχει σταθερό σημείο αναφοράς. Ένιωσα το κεφάλι μου να γεμίζει φυσαλλίδες. Ακριβώς έτσι.

Η μοίρα μου είναι να επινοώ λιμάνια. Η μοίρα όλων μας είναι αυτή. Όποτε τα λιμάνια μου με προδίδουν, έχω την επιλογή να θυμηθώ το παιχνίδι που παίζω ή να αφήσω την προδοσία να παίξει το δικό της παιχνίδι σε εμένα. Μα ποτέ, ποτέ δεν καταλαβαίνω αν ετοιμάζομαι να σώσω ένα πλοίο ή αν προσπαθώ να το βουλιάξω.

Αυτά, πάω για τρέξιμο.


* Αλεσσάντρο Μπαρίκκο, «Ωκεανός» (1993), 4η έκδ. Πατάκη (2006), μετάφρ. Λένας Ταχμαζίδου.


ΥΓ1. Υπό τούς ήχους των Blonde Redhead.
ΥΓ2. Ο πίνακας είναι η "Θαλασσογραφία" τού Νίκου Παπαδόπουλου. Τον πήρα από εδώ.

17 comments:

Anonymous said...

Επί χρόνια βαστώ το πηδάλιο σταθερό, η ρότα μου είναι καθορισμένη, ώσπου κάτι διαπερνά τις φλέβες μου, αρχίζω να γελώ. Τότε το καράβι στρίβει σαν τρελό, είναι η ώρα της απόφασης και όταν αυτή τελειώσει δεν έχω ιδέα προς τα πού τραβάω, αλλά κρατώ τη ρότα μου σταθερή και καθορισμένη.

Anonymous said...

Ποτέ δεν ξέρουμε όντως.
Καλύτερα όμως έτσι.
Αν ξέραμε δεν θα είχε ενδιαφέρον κατά πάσα πιθανότητα...

Thrass said...

GGL, αν αντικαταστήσουμε το "σταθερή ρότα" με "πιο σταθερή από ό,τι θα περίμενε κανείς", τότε περιγράφεις και τη δική μου ζωή.

Debby, μπορεί να έχεις δίκιο. Δε νομίζω ότι θα το μάθω ποτέ :)

Anonymous said...

"Ένα βράδυ που καθόμουν απέναντι από το φάρο των Χανίων, τα απαλά κύματα με ηρέμησαν και νόμιζα ότι κατάλαβα τη ζωή μου. Χρόνια μετά, αντικρίζοντας για πρώτη φορά τον Ειρηνικό Ωκεανό, διαπίστωσα πόσο διαφορετικές μπορούν να είναι δυο θάλασσες. Πόσο δεν υπάρχει σταθερό σημείο αναφοράς".

Thrass,

Aκριβώς έτσι. Τα πάντα είναι σχετικά. Η Θάλασσα μπορεί να είναι ένας Ωκεανός ή μια μικρή Θάλασσα σαν την Μεσόγειο. Ομως το κοινό τους σημείο είναι ότι πάντα εισχωρεί μέσα στις ακτές σχηματίζοντας όρμους και λιμάνια, πολλούς όρμους και πολλά λιμάνια, αμέτρητα πάνω στην γη και πάνω στον χάρτη, έτσι ώστε να μπορούμε να πούμε ότι μας δείχνει με τον τρόπο της που τα σκάβει σιγά- σιγά με το κύμα της ότι κι εμείς πρέπει να κάμουμε το ίδιο. Δεν μας φτάνει ένα λιμάνι ούτε δυο λιμάνια αλλά έχουμε ανάγκη από αμέτρητα λιμάνια καθώς ταξιδεύουμε...Το σπουδαιότερο είναι ότι έχουμε ανάγκη στις τρικυμίες να σκεφτόμαστε αυτό ακριβώς. Οτι δηλαδή υπάρχουν πολλά που ξέρουμε και άλλα που θα αποκαλυφθούν αναπάντεχα μόλις ξεμυτίσουμε από το ακρωτήρι τελείως θαλασσοδαρμένοι :).Νομίζω αυτό είναι το μεαλύτερο μάθημα που μας δίνει η Θάλασσα. Οτι τα λιμάνια είναι πολλά και ότι πρέπει να το καταλάβουμε αυτό και να το παραδεχτούμε ως μόνη λύση ειδεμή η προδοσία δεν είναι από το λιμάνι προς εμάς αλλά δική μας προς την Θάλασσα και την σοφία της.

Υγ ...ειμαι στο 3ο βιβλίο και ευελπιστώ να το τελειώσω με πυρετό και συνάχι.:)

mplim-mplom said...

Εγώ τέλος πάντων θα ήθελα τουλάχιστον να ξέρω αν σκοτίζω το μυαλό μου άδικα και 'τσάμπα καίει η λάμπα' απ'το φαναράκι μου, γιατί μερικές φορές μου φαίνεται πως το πλοίο βουλιάζει ή σώζεται, ανεξάρτητα από τις δικές μου ενέργειες.
Για ένα μόνο πράγμα είμαι σίγουρη: ότι η άγνοια αποτελεί το μοναδικό σταθερό σημείο αναφοράς. Α! Και για ένα άλλο: "τα νησιά ζουν από τα ναυάγια" (π.χ Ζάκυνθος..)
:}

Anonymous said...

Συμφωνώ με την mplim-mplom

"μερικές φορές μου φαίνεται πως το πλοίο βουλιάζει ή σώζεται, ανεξάρτητα από τις δικές μου ενέργειες".

ΚΑι αυτό επίσης σωστά το επισημαίνει από το κείμενο.
"τα νησιά ζουν από τα ναυάγια"

υπάρχουν πάντα και οι ναυαγοσώστες βλέπεις...

Anonymous said...

Μοιρολατρία μου δείχνει στο ημίφως το φαναράκι;

Thrass said...

Ντιάνα,
Χωρίς να διαφωνώ με αυτά που λες, θέλω να σού πω το εξής: ο Ειρηνικός φαινόταν διαφορετικά, λικνιζόταν διαφορετικά, μύριζε διαφορετικά. Δεν μπορούσα να φανταστώ από πριν ότι θα μπορούσε μια θάλασσα να αφήνει αυτήν την αίσθηση, μου φαινόταν απίστευτο.
Ακριβώς λοιπόν για όλη αυτήν τη σχετικότητα που λες, νομίζω ότι τα λιμάνια μας δεν είναι και πολύ αληθινά. Για να επιβιώσουμε τις τρικυμίες τα κτίσαμε, αλλά δεν υπάρχουν πουθενά αλλού παρά στο μυαλό μας. Μόνο η τρικυμία υπάρχει στα αλήθεια. Δεν ξέρω αν ακούγεται βλακεία, αλλά αυτό νομίζω. Κι όχι, δεν είναι το ίδιο με το να υπήρχαν στ' αλήθεια.
Και αυτά που (θέλουμε να) νομίζουμε, μπλέκονται με αυτά που υπάρχουν. κάνοντας την άγνοια μεγαλύτερη.

Μπλιμ,
Σχεδόν συμφωνώ. Για αυτό άλλωστε οι φράσεις λένε "ετοιμάζομαι να σώσω" και "ετοιμάζομαι/προσπαθώ να το βουλιάξω". Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι άσχετο με οτιδήποτε. Ή μπορεί και όχι, φυσικά. Αυτό δεν είναι που μάς κάνει να σηκωνόμαστε από το κρεβάτι μας το πρωί; (ή, καμιά φορά, και πολύ πιο πριν)
Συμφωνώ για την άγνοια. Για τα νησιά και τα ναυάγια, το σκέφτομαι.

GGL,
Στο κείμενο απευθύνεται αυτό το σχόλιο ή στο μήνυμα της Μπλιμ; Ταιριάζει και στα δύο.
Το ξέρεις ότι δεν είμαι ιδιαίτερα "της μοίρας", αλλά σε μερικά θέματα δεν μπορείς να τής ξεφύγεις, φαντάζομαι δε διαφωνεί κανείς με αυτό. Oπότε, σε αυτήν την περίπτωση, η μοίρα έχει κυρίως να κάνει με το "τι είμαστε".

Anonymous said...

Μοίρα αποκαλούνται όλα εκείνα που δεν καταφέρνει να φωτίσει το φανάρι μας. Είναι όλα αυτά που μένουν στα σκοτεινά για να μας τρομάζουν. Μερικές φορές από τον φόβο μας αρχίζουμε να τα λατρεύουμε. Λατρεύουμε την σκιά της άγνοιάς μας.

Anonymous said...

"...τα λιμάνια μας δεν είναι και πολύ αληθινά. Για να επιβιώσουμε τις τρικυμίες τα κτίσαμε, αλλά δεν υπάρχουν πουθενά αλλού παρά στο μυαλό μας. Μόνο η τρικυμία υπάρχει στα αλήθεια". Κι όχι, δεν είναι το ίδιο με το να υπήρχαν στ' αλήθεια.
Και αυτά που (θέλουμε να) νομίζουμε, μπλέκονται με αυτά που υπάρχουν. κάνοντας την άγνοια μεγαλύτερη"

@ ΤΟ εξέτασα από την πλευρά της Θάλασσας, σκεπτόμενη ότι η τρικυμία εξ ορισμού φτιάχνει λιμάνια. Παραλληλίζοντας επομένως με τον άνθρωπο είναι αδύνατον οι δυσκολίες μας να μην έχουν σαν αποτέλεσμα κάποιο "λιμάνι". Είτε πραγματικό -ανθρώπους- είτε κατασκευασμένο - ας πούμε το γράψιμο. Οσο για την άγνοια, νομίζω είναι θέμα ωριμότητας να μάθεις να ζεις μέσα στην αβεβαιότητα. Μερικές σκέψεις είναι βέβαια....:) Πάντως το σπουδαιότερο που κατάφερα επί του θέματος είναι ότι συμφιλιώθηκα με την ιδέα ότι έχω ανάγκη από λιμάνια γιατί για χρόνια ήθελα να πιστεύω ότι μπορεί - και οφείλω- να γίνω θαλασσόλυκος....

Anonymous said...

Ανοίξαμε και σας περιμένουμε.
Καλή όρεξη.
Δεχόμαστε και παραγγελίες!

Thrass said...

Mπήκα στον καινούριο blogger και χάθηκαν πολλά nicknames. Eλπίζω εκεί στην google να μειώσουν κάποια στιγμή τούς μπάφους.

SILIO D'APRILE said...

πολύ ωραίο το κείμενό σου. Και ταιριάζει στην περίπτωσή μου καθώς βρισκόμουν για τρεις ημέρες στη θάλασσα, κάπου στον νότο... (μπορείς να δεις τις φωτό που ανέβασα τώρα το μεσημέρι), Β.

Anonymous said...

Δεν είναι περίεργο; Να επινοούμε λιμάνια και να μην πιάνουμε κανένα...
Στις χώρες των ονείρων μας να μη βρίσκουμε πατρίδα...

Ο καθηγητής Μπάρτλμπουμ δεν ξέρει αν ετοιμάζεται να το σώσει ή να το βουλιάξει το πλοίο, αλλά τουλάχιστον, ακριβώς όπως κι εμείς, ξέρει ότι έχει τη δυνατότητα και για τα δύο.

Στο χέρι του είναι, στο χέρι ΜΑΣ.

(Thrass, ήρθα για να μείνω)

Thrass said...

Sd'A, ευχαριστώ!
...που μάς έκανες να ζηλέψουμε! :)
Κάποια στιγμή θα ήθελα ν' αρχίσω ν' ανεβάζω κι εγώ δικές μου φωτογραφίες, είναι να μην πάρω εμπρός!

Αργυρένια, welcome back :)
Αυτή η δυνατότητα που αναφέρεις, είναι κάπως τρομακτικό πράμα. Αν θέλουμε, μπορούμε, ΟΚ. Τώρα πρέπει να βρούμε τι θέλουμε. Και να καταλάβουμε τις συνέπειές του.

SILIO D'APRILE said...

σ' ευχαριστώ για το σχόλιο. Ξέρεις, οι δύο φωτό τραβήχτηκαν συμπτωματικά στο ίδιο σημείο, οπότε και το καδράρισμα. Ναι, εννοώ "χθεσινό" το γκρίζο βροχερό φόντο... Ασχολείσαι με τη φωτογραφία;

Thrass said...

Όχι, μόνο σαν θαυμαστής ωραίων φωτογραφιών. Είναι όμως κάτι με το οποίο θα ήθελα να ασχοληθώ κάποια στιγμή, να κατανοήσω επιτέλους τα μυστικά της.