Υπαρξιστικό Σπλάττερ
Υπαρξιστικό
Ένας γεροδεμένος τύπος πλησίασε το νεαρό που καθόταν στο αναπηρικό καροτσάκι. Άρχισε να τον κτυπά στο κεφάλι με ένα σιδερολοστό μήκους ενός μέτρου και ακτίνας δύο εκατοστών, σε ρυθμό τεσσάρων τετάρτων. Ο μεγάλος άξονας του ελλειψοειδούς τού νεανικού κρανίου άρχισε να μετατρέπεται από κατακόρυφος σε οριζόντιος. Σύντομα ο νεαρός βρέθηκε ξαπλωμένος καταγής, ενώ αίματα και μυαλά κάλυπταν το πρόσωπό του. Είχε σταματήσει να κινείται, αλλά ο γεροδεμένος τύπος συνέχισε να τον κτυπά, όπως περίπου συνεχίζουμε να κτυπάμε ένα νεκρό φίδι για να μην ξαναζωντανέψει.
Οι μύες τού δράστη έλαμπαν ιδρωμένοι κάτω από το λιτό φως τού φεγγαριού, κι ήταν όμορφος σαν ημίγυμνος ντράμμερ που τα διαλύει όλα στο τέλος τής συναυλίας. Συνεπαρμένος από την έκσταση της στιγμής, από την περιοδικότητα της κίνησης που δωρίζει τη λήθη τού παρελθόντος, από τη διονυσιακή ηδονή τής αδιαφορίας για το μέλλον, φανταζόταν τον Jimmy Page να σολάρει δίπλα του.
Σταμάτησε κάποια στιγμή να κτυπά, γιατί του είχε κοπεί η αναπνοή από την ψυχοσωματική άσκηση. Έψαχνε να ξαναβρεί τα κέντρα τού εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για τις ζωτικές λειτουργίες. Συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να αποφύγει τις νομικές συνέπειες ή και την κοινωνική κατακραυγή, σκέψη που γρήγορα υποχώρησε υπέρ μιας βίαιης έλλειψης νοήματος: έχοντας μόλις φέρει εις πέρας το στόχο του, ένιωσε άδειος και περιττός.
Κοίταξε το πτώμα, αναζητώντας παρηγοριά. Βρήκε αναπτήρα.
Το μόνο που απασχολούσε το κορμί τού θύματος ήταν το επικείμενο σάπισμα και η αποσύνθεση. Οι δομικοί του λίθοι γίνονταν οι απόλυτοι λιποτάκτες τού νοήματος, διερωτώμενοι πού θα πάνε για διακοπές. Δε δίναν δεκάρα για την ηθική αποτίμηση του συμβάντος.
Άναψε τσιγάρο. Λίγο πριν, αισθανόταν απελευθερωμένος και κυρίαρχος της κατάστασης. Απελευθερωμένος, ακριβώς όπως ένας αλυσοδέσμιος κατάδικος δεν είναι, κυρίαρχος, σαν θεός σε προσευχή. Τώρα τραβούσε το πτώμα από τα χέρια, προσπαθώντας να του βρει μια στάση που θα τον ικανοποιούσε αισθητικά. Η καλή του διάθεση είχε εξατμιστεί.
Σπλάττερ
“Γιατί το παρόν, το συγκεκριμένο παρόν, σαν φαινόμενο προς εξέταση, σαν δομή, είναι για μας άγνωστος πλανήτης˙ δεν μπορούμε λοιπόν ούτε να το συγκρατήσουμε στη μνήμη μας ούτε να το αναπλάσουμε με τη φαντασία. Πεθαίνουμε χωρίς να ξέρουμε τι ζήσαμε.”
Μίλαν Κούντερα (βλ. ΥΓ2)
Στις Προδομένες Διαθήκες -το πιο τσαντισμένο και συναρπαστικό δοκίμιο του Κούντερα, κατά την ταπεινή μου άποψη- ο καλός μυθιστοριογράφος επιχειρηματολογεί ότι μια από τις βασικές αποστολές τού μυθιστορήματος (αν όχι η βασικότερη) είναι η ανάλυση του παρόντος χρόνου και η αλήθεια των ασημαντοτήτων που τον αποτελούν. Πατώντας σε απλοϊκές ερμηνείες διάσημων έργων από γνωστούς κριτικούς (πχ, στις απόψεις τού Μπροντ για το έργο τού Κάφκα), ισχυρίζεται ότι οι επικρατώντες κοινοί τόποι διαστρέφουν το καλλιτεχνικό έργο και το μετατρέπουν σε κιτς. Εξωραϊσμένο ή όχι, σίγουρα απλοποιημένο, με τον τρόπο που τρεις τόμοι βαθιάς σκέψης και ιδρώτα μπορούν να μετατραπούν σε σύνθημα.
Είναι πολλοί οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν τη συμπεριφορά. Επιγραμματικά, θα μπορούσα να αναφέρω την προώθηση των συμφερόντων τού ίδιου τού ερμηνευτή (θυμηθείτε τι συνέβει με το Χίτλερ και το έργο τού Νίτσε ή σκεφτείτε τις διάφορες γελοίες ερμηνείες τής Βίβλου, όπου η νύχτα γίνεται μέρα) και την εμπορική ανάγκη τής απλοποίησης για να περάσει το έργο στις μάζες και να γίνει “ποπ”. Αυτά όμως βρίσκονται στη σφαίρα των συμφερόντων τού ίδιου τού ερμηνευτή και θα ήμουν αφελής να ελπίζω στην αλλαγή τής ποιότητάς τους.
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι είναι αυτό τού κιτς (“η άρνηση των σκατών”, σύμφωνα με τον ίδιο τον Κούντερα, στην Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι). Κατά μια έννοια, αυτό σημαίνει ότι, διαβάζοντας μια αμφίσημη ιστορία, είσαι έτοιμος να δεχτείς την ερμηνεία εκείνη που πατά σε γνωστά σου πρότυπα και ήδη αποδεκτές αξίες (κοινούς τόπους), απορρίπτοντας τις άλλες όψεις τής πραγματικότητάς της.
Αλλά να, ήδη κι εγώ απλοποιώ τα πράγματα. Προτείνω για επιπλέον σχετικά αναγνώσματα τα Life, The Universe and Everything τού Douglas Adams (όπου η έννοια του Somebody Else’s Problem είναι πολύ κοντά σε αυτό που ο Κούντερα ονομάζει κιτς) και το Λύκο της Στέπας τού Έσσε.
Για να μάθουμε κάποτε τι ζήσαμε. Και τι γράψαμε, ίσως.
----------------------------------------
ΥΓ. Υπό τους ήχους τού Deadsexy των Scarce.
YΓ2. Μίλαν Κούντερα, Προδομένες Διαθήκες (1993), τέταρτη έκδοση Εστίας (2003), σελ. 145.
10 comments:
Το «Υπαρξιακό» με κάνει να ντρέπομαι που γράφω, ευτυχώς όμως το «Σπλάττερ» μου δίνει ελπίδες.
Δεν ξέρω γιατί, αλλά νομίζω πως χρειάζεται να απομυθοποιήσεις τους συγγραφείς και να τους χειρίζεσαι όπως έκανες με τον Bonham και Page.
Ε, και θα έβαζα στη θέση σου το «Whole Lotta Love» για υπόκρουση στο post.
GGL,
Άκουγα σίγουρα Scarce όταν έγραφα κι εκείνος σίγουρα Zeppelin όταν κτυπούσε. Οι Scarce δεν έχουν σολιές.
Για την απομυθοποίηση του Κούντερα: It ain’t gonna happen. Παραείναι έξυπνος. Αυτό δε σημαίνει ότι δέχομαι άκριτα ό,τι γράφει ή ότι συμφωνώ με όλα, έ;
Όσο για την ντροπή που νιώθεις, μάλλον αναδεικνύει το point τού Σπλάττερ.
Αλέξη,
Ευχαριστώ για τα καλά λόγια, πολύ τιμητικά!
Συμφωνώ μαζί σου στα περί μυθιστορήματος και άλλων δαιμονίων. Το “αν όχι η βασικότερη” ήταν δική μου προσθήκη, αλλά αυτήν την αίσθηση μου άφησε κι εκείνος. Το σκέφτομαι ως εξής: πριν (ή μετά από) ο,τιδήποτε άλλο, πρέπει να καταλάβουμε τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή, έτσι δεν είναι; Αλλιώς τι νόημα έχει να ξέρουμε τα κίνητρα ή την Ιστορία; Ίσως να λέμε το ίδιο πράγμα, αν κρίνω από τον “άλλο τρόπο να δεις” που γράφεις, και που ξέρω ότι σε απασχολεί. Αυτό εννοούσα κι εγώ ως “ανάλυση”.
Για τη συμπύκνωση του χρόνου συμφωνούμε και οι τρεις :) Δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρετό από τις γέφυρες ενός μουσικού κομματιού ή αλλιώς κάτι μού διαφεύγει.
Τι ωραίο!
Ο ήρωας του πρώτου μέρους είναι ένας εν εξελίξει "υπαρξιακός διαμελισμός" (για να θυμηθούμε έναν όρο του Κ. από τις Π.Δ.). Όπως και όλοι μας, άλλωστε.
Αγαπητε μου certain plume, να μιλας για τον εαυτο σου παρακαλω κι οχι για ολους μας, οριστε μας!
Αλλωστε εγω τον μονο διαμελισμο που υφισταμαι, ειναι τον διαμελισμο του πορτοφολιου μου απο τα ευαγη ιδρυματα του ΟΤΕ κ' της ΔΕΗ :-ΡΡΡ
(σορρυ για τη παρεμβολη, συνεχιστε)
Thank you, UCP! Διαμελιζόμαστε σε μέρη των μερών των μερών των μερών των μερών, ώ μέρη, που θα έλεγε κι ο Γκόμπροβιτς. Με ή χωρίς εσένα, Λουκρητία.
Θα πρόσθετα σε όλα όσα γράφτηκαν, με αφορμή το splatter, ότι οι έννοιες του θύτη και του θύματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το τώρα/παρόν.
Ο χρόνος είναι τόσο προσωπική και υποκειμενική έννοια, που αποδυναμώνει κάθε προσπάθεια επεξήγησής του.
Πολύ ωραίο το blog σου, thrass!
Τις προάλλες μόλις έγραφα σε ένα φίλο ότι ένα κείμενο μάς πείθει ή δεν μας πείθει για την αλήθειά του. Γι αυτό το διαβάζω και το ξαναδιαβάζω το κείμενό σου - γιατί με πείθει με ένα τρόπο ξεχωριστό.
Αν και σπλάτερ έχεις εισάγει με τρόπο αξιοζήλευτα απλό μια μουσικότητα που του δίνει μια ξεχωριστή αισθητική. Στέκει σαν αγαλματάκι το κείμενο.
Αλλοτε βλέπεις έναν σιδερά να κτυπά με το σφυρί στο αμόνι του. Με ρυθμό, με περιοδικότητα. Κατεργάζεται το σίδερο και παρά τη τρομακτική μορφή, τα φουσκωμένα μούσκουλα, την αγριάδα της μορφής,τον ιδρώτα πάνω στο γυμνό στέρνο, δεν νιώθεις τρόμο αλλά σεβασμό παρακολουθώντας τον να δίνει μορφή στο σίδερο.
Αλλοτε πάλι, βλέπεις έναν ντράμερ, ένα σολίστα να τα δίνει όλα πάνω στη σκηνή.
Αλλοτε ένα θεό σε ορφικά μυστήρια.
Εναν συγγραφέα μου θυμίζουν όλα αυτά.
Σε διάφορες εκφάνσεις του....
Πιο πολύ όμως και από το ρυθμό.τη μουσικότητα που δίνουν κάποιες λέξεις είναι ο φωτισμός του κειμένου:το λιτό φως συνδυασμένο με τη διονυσιακή ηδονή
την έκσταση και τελικά το απόκρυφο.
Γι αυτό μιλώ για αισθητική.
Και αυτοί "οι δομικοί λίθοι" που εμένα προσωπικά με παραπέμπουν στις"λέξεις", είναι πράγματι σαν σωματίδια πλήρη νοήματος που μας εγκαταλείπουν μόλις ακουμπήσουμε το μολύβι στο χαρτί. Εμεις τις βάλαμε με τη σειρά πάνω του με το μολύβι μας και μόλις σταματήσουμε να γράφουμε, λες δεν μας αναγνωρίζουν....και στεκόμαστε όπως το λες αμήχανοι, να ξύνουμε το κεφάλι μας ...διερωτόμενοι το πιο απλό, το πιο καθημερινό, το πιο "ελεγχόμενο" για να περισυλλέξουμε πάλι τα κομμάτια μας.
Μου άρεσε πάρα πολύ. Χαιρετισμούς στη "παρέα". Φιλικά από το Λονδίνο.
Lucy,
σ' ευχαριστώ! Συμφωνούμε στο θέμα του θύτη/θύματος. Για την υποκειμενικότητα του χρόνου, έχω να πω ότι χρόνος είναι κάτι που δεν το καταλαβαίνω πολύ. Αλλά ξέρω ότι επηρεάζει τις αποφάσεις μου, οπότε μάλλον έχεις δίκιο.
Diana,
Εκπληκτικό comment, τι άλλο να πω, σ’ ευχαριστώ πολύ. Είναι πολύ όμορφα και τιμητικά αυτά που μου έγραψες. Και πολλές σκέψεις σου είναι ίδιες με αυτές που περνούσαν κι από το δικό μου μυαλό, καθώς έγραφα. Oπότε, ναι, μάλλον σε έπεισε το κείμενο.
Η μουσικότητα του γραπτού λόγου είναι κάτι που με απασχολεί πολύ γενικά, νομίζω πως όλους μάς απασχολεί. Για αυτό και μου παίρνει αιώνες για να τελειώσω μια μόνο παράγραφο, γιατί πρέπει να πειστώ ότι η μουσική υπάρχει και στο κείμενο, όχι μόνο στο μυαλό μου. Κι εδώ με απασχόλησε ιδιαίτερα, αφού χωρίς αυτήν το πρώτο μέρος θα έμενε χωρίς πειστική δικαιολογία: μάλλον θα φαινόταν σαν κείμενο του σωρού που προσπαθεί να σοκάρει. Χαίρομαι λοιπόν που ακούγεται! (ποιός ξέρει τι φτάνει στα αυτιά του άλλου, βέβαια...)
Για το φωτισμό και την αισθητική, μου θυμίζεις κάτι που είχε γραφεί αλλού: υπάρχει κάτι κοινό που δένει τα μπλογκς με μαύρο φόντο ;)
Στο θέμα των δομικών λίθων, σκεφτόμουν τις σκέψεις, που όταν γίνονται λέξεις ή εικόνες ή μουσική, δυστυχώς κάτι χάνεται. Γιατί καμιά γλώσσα δεν είναι τόσο πλούσια, κανένα σχήμα τόσο ακριβές (κάποιος μας έχει κάνει πλάκα or what?). Προσεγγίσεις, όλα. Λέμε το ίδιο πράγμα.
“Once the music leaves your head, it’s already compromised”. Jack Brewer.
Ελπίζω να περνάς καλά στο Λονδίνο και να έχεις έμπνευση και χρόνο να γράψεις :)
"Το μόνο που απασχολούσε το κορμί τού θύματος ήταν το επικείμενο σάπισμα και η αποσύνθεση. Οι δομικοί του λίθοι γίνονταν οι απόλυτοι λιποτάκτες τού νοήματος, διερωτώμενοι πού θα πάνε για διακοπές. Δε δίναν δεκάρα για την ηθική αποτίμηση του συμβάντος. "
KOΡΥΦΑΙΟ!!!
Συγνώμη που μπαίνω έτσι, απρόσκλητη, διαβάζω καιρό αλλά οι εκφράσεις παραδοχής & επικρότησης καλπάζουν πλέον & αφού δε φαίνονται, ας τις γράψω σ'αυτό το κουτάκι...
Rrrespect!
!!!
Καληνύχτα-καλημέρα!
Σ' ευχαριστώ πολύ, Αφροδίτη ("respect": τι όμορφη λέξη). Φυσικά δε χρειάζεται πρόσκληση για να σχολιάζει κανείς εδώ!
Αναμένουμε το blog σου, λοιπόν.
Post a Comment