Παζολίνι: Το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο

Είδα την ταινία αυτή χθες, για πρώτη φορά. Μεγάλη απογοήτευση, τι να πω. Περίμενα πολλά από τον Πιερ Πάολο, but this time he didn’t deliver.

Εδώ έχουμε απλώς μια σχεδόν πιστή μεταφορά των μονολόγων και διαλόγων του κατά Ματθαίον στην οθόνη. Καλή ερμηνεία από τον Enrique Irazoqui στο ρόλο του Χριστού (αν και δεν ήταν καν ηθοποιός). Πάλι καλά. Πολλοί από τους εμφανιζόμενους στην ταινία είναι απλοί χωρικοί και αυτό, δυστυχώς, γίνεται γρήγορα προφανές. Οι “ερμηνείες” κατά στιγμές είναι απλώς γελοίες, μερικοί φαίνονται να προσπαθούν να μη γελάσουν (πχ, ο “κάμηλος”, όταν γυρνά την πλάτη του στο Χριστό) ή κοιτούν την κάμερα, χαζά παιδιά, χαρά γεμάτα. Πάντως συμπάθησα και τις ερμηνείες της μαμάς Παζολίνι, στο ρόλο της Παναγίας, καθώς και του Ιούδα.

Ο ρυθμός της ταινίας είναι πολύ γοργός, φτάνοντας σε επίπεδα σύγχρονων χολυγουντιανών παραγωγών. Αυτό τουλάχιστον βοηθά στο να μη βαρεθεί ο θεατής. Αλλά από ουσία; Ο γρήγορος ρυθμός δε σ’ αφήνει να προλάβεις να καταλάβεις τι βλέπεις. Και παρόλο που την ταινία την έχω δει μόνο μια φορά, μπορώ να φανταστώ το γιατί: δεν υπάρχουν και πολλά για να δεις. Ο Παζολίνι φαίνεται να επικντρώνεται στο να αναδείξει τη μελωδία της ιταλικής μετάφρασης του ευαγγελίου και τη φάτσα του μη-ηθοποιού Irazoqui (που συχνά μονοπωλεί στο πλάνο). Και στο να αρπάξει τα θαλπερά λεφτουδάκια της Καθολικής Εκκλησίας, βεβαίως-βεβαίως, που χρηματοδότησε την ταινία. Αχά.

Εντάξει, αν η ταινία είχε γυριστεί από κάποιον άλλο σκηνοθέτη, θα μπορούσα να είμαι πιο επιεικής. Θέτοντας ως στόχο της ζωής μου να βρω κάποιους θαμμένους καλλιτεχνικούς σκοπούς σε αυτήν την αρπαχτή, μπορώ να αναφέρω ότι η ταινία παρουσιάζει το Χριστό ως διανοούμενο, άνθρωπο-επαναστάτη (οι μαρξιστικές επιρροές του άθεου σκηνοθέτη...), ενώ οι ατμοσφαιρικές σκηνές και οι κορυφώσεις απουσιάζουν εντελώς. Από αυτήν την άποψη, δύσκολα μπορεί κανείς να κατηγορήσει τον Πιερ Πάολο ότι απομακρύνθηκε από το σχετικά ανθρωποκεντρικό ύφος του Ματθαίου.

Υπάρχουν και κάμποσα άλλα που ίσως αξίζει να αναφερθούν. Τα τελείως out-of-place, out-of-time, αστεία καπέλα των κληρικών (bishops) μπορεί να είναι μομφή για τη διαφθορά της σύγχρονης (δηλ. για το 1964) Καθολικής Εκκλησίας. Η Παναγία δεν ξεστομίζει ποτέ ούτε μία λέξη, όπως άλλωστε και στο ίδιο το ευαγγέλιο (αν θυμάμαι καλώς), όμως το πρόσωπό της παρουσιάζεται συνεχώς σαν να εκλιπαρεί για αττάκες (μάλλον συνειδητή κίνηση). Αλλά αυτό το επιχείρημα δεν ολοκληρώνεται ποτέ.

Αυτά. Βαρέθηκα. Η ταινία δεν αξίζει. Και το χειρότερο είναι ότι δε με έπεισε ότι οφείλω να την ξαναδώ. Προτιμήστε να χαθείτε στους σύνθετους κόσμους των Σοδόμων ή του Χοιροστασίου. Εκεί όντως υπάρχει τροφή για σκέψη. Τόση πολλή, που δεν έχω τολμήσει ακόμα να γράψω τις δικές τους κριτικές.

Pier Paolo Pasolini. The Gospel According to Matthew (1964).
Για πιο θετικές κριτικές αυτής της μετριότητας, δείτε στο blog τής Lemon ή στη Wikipedia. Ή οπουδήποτε αλλού, εδώ που τα λέμε.